Güncel ve Genel Bilgi Desteği

YATÇILIĞIN KISA TARİHÇESİ;
Bildiğimiz anlamda gezi veya yarış için yelkenciliğin, ya da ‘’keyif” için amatör denizciliğin köklerinin 17. yüzyılın ikinci yarısı Hollanda’sına uzandığını bilmekteyiz.1660 yılında Amsterdam şehri İngiltere kralı II. Charles’e taç giyme hediyesi olarak “Mary” adlı yatı hediye eder. Bu tekne Britanya’nın ilk yatı ve İngiliz yatçılığının başlangıcıdır. İngilizce ve Almanca yacht, Türkçe yat ismi Flemenklerin jaght (avcı, takipçi) kelimesinden türemiştir. Hollandalılar 14. yüzyıldan itibaren korsanları, kaçakçıları kovalamak, bazen de gezi için kullandıkları küçük, hızlı teknelere bu ismi vermişlerdir.Genelde amatör denizcilerin kullandığı hangi teknelerin “yat” sınıfına girdiği cevaplaması zor bir sorudur. Eski tanımlamalara göre kürekli tekneler hariç, her türlü motorlu veya yelkenli tekne, – çocuklarımızın bindiği Optimist sınıfı teknecik bil e-, yat sayılmaktadır. Amerikalıların 10 metrenin altındaki kamaralı açık deniz teknelerini yat saymadıkları, Orta Avrupa ülkelerinde ise ayrımın yelkenlilerde sınıf tekneleri, açık güverteli tekneler ve yatlar; motorlu teknelerde spor tekneler, motorbotlar ve motoryatlar olarak yapıldığı görülmektedir. Ayrıca gittikçe zenginleşen dünyamızda süperyat ( 40 metreye kadar olanlar) ve megayat ( 40 metreden büyük boylar) gibi biraz zorlama kavramlara da denizcilik yayınlarında rastlanmaktadır.Ülkemizde önceki dönemlerde yelkenli teknelere ‘’kotra” dendiğini de hatırlıyoruz.

TEKNE YAPIMI;
Türkiye de tekne yapımı binlerce yıl eskiye uzanmaktadır.Ahşap Tekne veya yatlar, motorlu veya yelkenli olarak imal edilmektedir.Son yıllarda mavi yolculuk veya mavi tur da yaşanan büyük ilgi ve diğer ülkelerden gelen yoğun tekne talebi karşısında Türk yat imalatı altın çağını yaşamaktadır.Yat imalatında kullanılan başlıca ağaçlar çam, maun, tik,meşe ve ak meşedir. Direkler ak meşe veya çeliktendir. Mekanik kısımlar genelde ithal olup tanınmış markalar tercih edilmektedir. İç dizayn, müşterinin özel veya ticari amaçlarına uygun yapılmaktadır. Yat türüne, ebadına ve müşterinin bütçesine bağlı olarak bir yatın imali 8-24 ay sürebilmektedir.Ahşap, yatçılığın doğuşundan beri klasik tekne malzemesidir. Ağacın İşleme kolaylığı, hafifliğinin yanısıra sağlamlığı, soğuğu sıcağı izole edebilmesi, diğer malzemelere oranla yorulmaya karşı mukavemeti, görüntüsü ve sıcaklığı yatçılara hep cazip gelmiştir. Geleneksel usullerle yapılmış tekneler senelik bakım gerektirseler de; modern inşa yöntemleriyle yapılmış ahşap teknelerin bakım ihtiyacı çok azalmıştır. Günümüzde 100 yaşını aşmış ve yenileme işleminden sonra bu gün eski günlerine oranla çok daha fazla kullanılan ve zorlanan klasik ahşap yarış yatları mevcuttur. Ahşap tekneler yapım tarzları gereği; tamamen terk edilmedikleri takdirde hakikaten neredeyse sonsuz ömürlü olabilirler. On yıllar içinde bir teknenin güvertesi, kaplamaları, mobilyası, hatta omurgası değişik zamanlarda sırayla yenilenebilir ve tekne diri olarak hep ayakta tutulabilir.

Tekne inşasında kullanılan ahşap cinsleri;
Tekne yapımında kullanılacak ahşap cinslerini belirleyen bir kaç ana faktör vardır. Ahşabın ömür özelliği, sağlamlığı, ağırlığı ve rutubet ile hava sıcaklığına göre uzama katsayısı ve çarpılma eğilimi en önemli seçim kriterleridir. Tekne Yapımında kullanılacak ahşap kurutulmuş olmalı ve yaklaşık % 15’lik bir nem barındırmalıdır. Aynı şekilde tekne kaplamasında kullanılmış ahşap tekne denize indirildikten sonra, bünyesine su çekerse, uzamaya çalışır ve büyük kuvvetler oluşturur. Bu nedenle özellikle karina bölgesinde, uzama katsayısı düşük ahşap cinsleri kullanılmalı ve ahşap su etkisine karşı iyi şekilde korunmuş olmalıdır.İyi bir konstrüksiyonda göz önüne alınması gereken diğer bir ahşap özelliği ise ahşabın en güçlü olduğu halin, elyafları yönünde basınç yüküne maruz kalması durumudur. Aynı yönde çekme yüklerinde ahşabın mukavemeti yarı yarıya azalır. Elyaf yönüne dik olarak çekme mukavemeti 1/16 değerine, basma mukavemeti ise 1/5 ile 1/10 değerine düşer (elyaf yönünde basma mukavemetine göre).

Ahşap ne kadar dayanıklı ve mukavimse, o derece de ağırdır. Bu nedenle tekne yapımında hava ve deniz şartlarına açık veya yüksek mukavemet değeri gerektiren yapım parçaları başka ağaçlardan, yük ve suya fazla maruz kalmayan kısımlar ise daha hafif ağaçlardan yapılır.Teak, Iroko, Makore, Afrormosia gibi egzotik ağaçlar en uzun ömürlü ağaçlardan olup 1.sınıf (25 seneden fazla ömür), Meşe, Maun, Sipo gibi iyi tekne yapımında en sık rastladığımız ahşaplar 15-25 sene asgari ömür beklentisiyle 2.sınıf, Oregon pine gibi ağaçlar 3.sınıf olup,genelde tüm iğne yapraklı ağaçlar 3. veya 4. sınıftadırlar ve yük taşıyan veya suyun etkilerine açık alanlarda kullanılmamalıdırlar. Ancak malzemelerin işleme özellikleri, mukavemet değerleri, fiyatları veya yapıştırma özellikleri gibi diğer kriterler, seçimde ömrünün yanında önemli rol oynar. (Ömür tespitinde kullanılan kriter hiç bir koruyucu işlem görmemiş ahşap örneğinin rutubetli, açık ortamda toprak üzerinde tutulmasıyla belirlenir. Dolayısıyla teknede beklenen ömür çok daha fazladır.

1.1 YELKENLİ TEKNELER
1.1.1 DİNGİ ve YOLE’ler
Yelken takılmış servis veya tahlisiye botları veya sandallardan başlamak üzere 2 metreyi biraz aşan boylardan başlayıp 6 metre civarı boylara kadar olabilirler. Ortak özellikleri açık güverteli olup, bazen başüstünde bir kapalı alanları olmasına rağmen, kamarasız olmalarıdır. Sürgülü salma sistemlerine sahiptirler, safraları yoktur. Tekne ekibin ağırlığı ile dengelenmek zorundadır. Neredeyse tamamı hafiflikleri ve boyları sayesinde bir tekne treyleri ile araba arkasında çekilebilir.Uzun bir geçmişleri olduğundan gezi için tasarlanmış, kolay kullanım ve basit donanım özellikleri gösterenleri olduğu gibi, yüksek teknoloji ile donatılmış süratli tipleri de mevcuttur. Yelken yarışları için ulusal veya uluslararası sınıf olarak seçilmiş tekneler vardır. Optimist, Europe, 420, Laser, Finn, Snipe ve FD bu tip teknelere örnektir.

1.1.2 SALMALI AÇIK GÜVERTELİ TEKNELER;
Bu gurupta yer alan tekneler boyut ve ağırlıkça daha gelişmişlerdir.Sabit salma ve safraya sahiptirler.Çoğunlukla bir araçla çekilerek taşınmaları mümkün değildir. Dragon sınıfı gibi geçmişi çok eski, iyi tanınan klasik tasarımlı yarış teknelerin yanı sıra seri üretim yapan kimi üreticilerin modern gezi veya yarış sınıfı tekneleri vardır.

1.1.3 KAMARALI TEKNELER
Bir önceki gruba göre biraz daha büyük, belli bir miktarda konfor sunabilen teknelerdir.Aynı zamanda bir sınıf teknesi olan Folkeboat, Beneteau üretimi First 211, Jeanneau Sun Odyssey 24.2, J 24 gibi 6-9 metre boy aralığındaki bu tekneler yarışma zevkini yaşatabildikleri gibi, günlük veya hafta sonu gezileri için yatak, basit bir kuzine, WC gibi asgari konforu sağlarlar.Folkeboat fırtınada Çoğunlukla dıştan takma benzinli veya içten takma ufak bir Diesel motor ile donatılmışlardır.
J 22 sınıfı tekneler yarışırken
1.1.4 YELKENLİ YATLAR Kamaralı yelkenli teknelerden boyca daha büyük olmaları gerekmemekle birlikte, gerek emniyet, gerek konfor açısından daha gelişmişlerdir. Daha yüksek bordalar, havuzluk su tahliye giderleri,pulpit ve vardavela sistemleri gibi emniyet açısından; gerekse kamara içi konforları açısından ilave imkanlar sağlamaktadırlar.
Genelde boy veren kamara yüksekliği, içten takma motor, 4 kişiyi yatıracak alan,kapalı bir WC bölmesi, su ve yakıt tankları, elektrik sistemi, depolama hacimleri gibi gerekliliklerle 7,5 – 8 metre boydan itibaren üretilmeleri gerekir.
Tamamen gezi amaçlı üretilen tipleri olduğu gibi daha hafif ve daha gelişmiş sportif donanımlı cruiser/racer denilen gezi ve yarış yelkenciliği için kullanılabilenleri ve tamamen yarış amaçlı üretilenleri vardır. 9 – 12 metre boy aralığındaki yelkenli yatlar en sıkça rastladığımız yelkenlilerdir. Geçmişte “yardımcı motor” adı verilen ve sadece limana giriş çıkışlarda veya rüzgarsız havada kullanılan motorların yerini günümüzde uzun motor seyirlerine imkan tanıyan güçlü makinalar almıştır.
Çeşitli firma ve tersaneler 35 metre boya kadar ulaşan modelleri seri üretim olarak piyasaya sunmaktadırlar.

1.1.5 MOTORSAILOR’lar
Öncelikle Türkçe bir isim bulmamız gereken bu tekneler, motorlu ve yelkenli teknelerin %50 -%50 özelliklerini taşıyacak şekilde düşünülmüş ve imal edilmişlerdir. Yani tekne yelkenle emsali bir yelkenlinin performansının en az % 50′sine,yada motorla bir motoryatın performansının yarısına ulaşmalıdır. Bu şekilde imal edilen ilk örnekler ne yelkencilerden ne de motoryat sahiplerinden kabul görmeyince konsept geliştirilmiş ve günümüzde %90-%90 kabulune ulaşılmıştır. Modern motorsailor’lar yüksek bir konfor sunarken, bir yelkenli yatın hızlarına çok yaklaşabilmektedir. Aynı şekilde bir motoryat hayranı alıştığı şartları sağlayan bir teknede yelken keyfini de yaşayabilmektedir.Motorsailor’ları tanımlayan genel özellikler kamara arkasında üç tarafı ve üstü kapalı bir davlumbaz veya tamamen kapalı bir kumanda mahalli,yüksek bordalar, yelkenlilere göre daha kısa bir arma ve daha ufak yelkenler ve daha geniş iç hacimdir. Motorsailor’ların motor güçleri yüksektir ve belli bir tekne büyüklüğünden sonra çift motor uygulamasına da rastlanır.

1.1.6 ÇOK GÖVDELİ TEKNELER ( Katamaran ve Trimaranlar )
Polinezya yerlilerinin kayıklarından esinlenerek yaratılan çift gövdeli (katamaran) veya ana gövde yanında iki ufak gövdeli (trimaran) teknelerin popülerliği her geçen gün artmaktadır. Derin salmaları olmadığı için sığ sulara girebilen ve safra taşımadıkları için hafif ve süratli olan bu tekneler yarış veya rekor amaçlı üretildiklerinde tek gövdeli teknelerin asla ulaşamayacakları hızlara ulaşabilmektedirler. Çok gövdeli teknelerin öne sürülebilecek en önemli mahsuru, devrildiklerinde düzelememeleridir.Bu nedenle gezi amaçlı imal edilen katamaranlar nispeten ufak yelken alanlarına sahiptirler, bu da sürat avantajlarını ortadan kaldırmıştır. Ancak bu teknelerin bayılmadan düz seyir yapabilmeleri ve tek gövdeli teknelere göre mukayese kabul etmez iç yerleşim ferahlık ve genişliği okyanus aşırı seyir yapan gezginlerin bile bu tekneler ile gittikçe daha fazla ilgilenmeleri sonucunu doğurmuştur.
Fountaine Pajot Belize 43 Katamaran.

1.2 MOTORLU TEKNELER
1.2.1 MOTORLU BOTLAR, SANDALLAR
Ahşap veya CTP(fiberglass) malzemelerden üretilmiş, yaklaşık 2.5 metreden başlayan çeşitli boylarda gezi, balıkçılık amaçlarıyla, büyük teknelere ait servis ve tahlisiye botu olarak kullanılan teknelerdir. Dıştan takma veya ufak, hafif içten takma motorlarla donatılmışlardır. Remork ile araç arkasında çekilebilirler.Bu basit ve iddiasız tekneler pek çok amatör denizcinin denizle ilk tanışmasını sağlamışlardır. Ülkemizde geleneksel ahşap imalatçıları olduğu gibi farklı firmalar tarafından çeşitli boylarda üretilmektedirler.

Barbaros tekne , 4.70m motorlu sandal
1.2.2 SPOR TEKNELER, SÜRAT MOTORLARI
Genelde 4,5 – 8 metre boy aralığında, çok büyük oranda CTP’den mamul, dıştan takma veya içten takma kuyruklu adı verilen tarzda benzinli veya Diesel motorlarla yürütülürler. Su altı formu ve motor güçlerine göre yüksek süratlere ulaşabilirler. Ufak boylarda açık güverteli,büyüdükçe yarım kamaralı veya kapalı kamaralı,yatak, WC bölmesi ve kuzine ile donatılmış tipleri vardır. Büyük oranda römork ile taşımaya uygundurlar.

1.2.3 KAMARALI TEKNELER
6 – 8,5 metre boy aralığında, kapalı hacminde belli bir konfor standardı sağlayan,büyük çoğunlukla içten takma motorlu ve rahat bir açık havuzluğa sahip teknelerdir. Ülkemize özgü formlu ahşap tekneler olduğu gibi çok çeşitli, CTP’den mamul örnekleri vardır. Ağırlıkları nedeniyle römork ile taşınmazlar.Barbaros 26 , yerli yapım 7.80 m tekne
Genelde bir ailenin günlük ve hafta sonu gezileri için gerekli şartları yerine getirirler. 20 BG’den başlayan mütevazı teknelerden 250 – 300 BG’ne kadar motorlar ile donatılmış süratli tipleri vardır.

ABD menşeli Sea Ray 38
1.2.4 MOTORYATLAR
Donanımları ve aksesuarları bir ekibin uzun seyehatler yapabilmesine olanak tanır. Günümüzde 30 metreye kadar seri üretim yapan firmalar mevcuttur.8,5 – 9 metre boydan itibaren çeşitli malzemeler ile imal edilmiş, iyi donatılmış, büyüklük ve tasarım kriterlerine göre kıyı veya açık deniz seyri için gerekli emniyet şartlarını sağlayan, tek veya çift motorlu yatlardır.Grand Banks 64 motoryat Tasarım özelliklerine göre denizci ve ağır tipleri veya derin V-şeklinde su altı formları ve güçlü motorları ile çok hızlı olabilenleri vardır.

ABD menşeli motorlu katamaran
1.2.5 ÇOK GÖVDELİLER
Yelkenli teknelerde olduğu gibi motor yatlarında iki gövdeli katamaran tipleri mevcut olup,aynı boydaki tek gövdeli teknelere oranla büyük yaşam hacim avantajları tercih nedeni olabilmektedir

Yazar: Deniz Giray (yelkenokulu.com)

Etiketler: amerikan tekneler, kotra, tekne ağaçları, tekne malzemeleri, tekne nasıl yapılır, tekne yapımı Tekne Yapımı ve Çeşitleri