Güncel ve Genel Bilgi Desteği

Türkiye, hızlı nüfus artışının yanı sıra son yıllarda yüksek büyüme rakamları elde ederken, vergi mükellefleri sayısında gerileme oldu. Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan edinilen bilgiye göre, 2003 Şubat ayında 1 milyon 724 bin 754 olan gelir vergisi mükellef sayısı, bu yılın aynı ayında 1 milyon 720 bin 289 olarak belirlendi. Esnaf ve sanatkarların oluşturduğu basit usulde vergiye tabi mükellef sayısı da aynı dönemde 809 bin 174’den 759 bin 558’e düştü.
Son 5 yıllık dönemde en fazla mükellef erozyonu, katma değer vergisinde (KDV) ortaya çıktı. 5 yıl önce 2 milyon 894 bin 190 olan KDV ödeyenlerin sayısı, 5 yıl sonra 2 milyon 273 bin 207’ye geriledi.

Sıkı takip işe yaradı
Söz konusu süreçte sadece kurumlar vergisi mükellefleriyle gayrimenkul sermaye iradı için gelir vergisi ödeyenlerin sayısında artış görüldü. Kurumlar vergisi mükellefleri, 589 bin 992’den 638 bin 695’e, kira geliri elde edip de vergi verenlerin sayısı da 475 bin 811’den 697 bin 665’e yükseldi.
Kira gelirleri için vergi ödeyenlerin sayısındaki bu artışta, Gelir İdaresi’nin kira geliri elde edip de vergisini vermeyenlere yönelik olarak Türkiye çapında başlattığı takibat etkili oldu.
Vergi İstihbarat Merkezi’ndeki bilgilerden de yararlanılan bu takibat sırasında, kira geliri olup beyanda bulunmayan binlerce kişiye ulaşıldı ve bunlardan cezalı tarhiyat yapıldı.
Aynı şekilde, otomasyon sistemi yardımıyla diğer vergi unsurları için de çok sayıda yeni mükellefiyet tesis ettirildi.

Sorun kayıtdışı
Bütün bu çabalara karşın son 5 yılda toplam mükellef sayısında 404 bin 507 adet azalma meydana geldi. 5 yıl önce 6 milyon 493 bin 921 olan gelir, KDV, kurumlar, gayrimenkul sermaye iradı ve basit usule tabi mükellef sayısı, 5 yıl sonra 6 milyon 89 bin 414’e geriledi.
Buna karşılık, bu dönemde Türkiye nüfusu 66.8 milyon kişiden 70.6 milyona çıktı. Türk ekonomisinde de yeni seriye göre 2003 yılında yüzde 5.3, 2004 yılında yüzde 9.4, 2005 yılında yüzde 8.4, 2006 yılında yüzde 6.9, 2007 yılında ise yüzde 4.5’lik bir büyüme sağlandı.
Ancak bu iyileşmeler vergi ödeyenler sayısına yansımadı. Tam tersi bu süreçte vergi verenler azaldı.
Maliye Bakanlığı yetkilileri, mükellef sayısının azalmasında, işini bıraktığı halde kâğıt üzerinde hâlâ mükellef görünen kişilere yönelik resen silme işleminin yanı sıra kayıtdışı ekonominin yüksek oranlarda seyretmesiyle vergiye tabi gelir elde eden kişi ve kuruluşların vergi vermekten kaçınmasının etkili olduğunu belirtiyor.
AA